"GELECEK İÇİN UMUTLUYUZ"

İzmir Serbest Bölgesi’nin ülke ekonomisine katkılarından bahseder misiniz?

1984 Deri Organize Sanayi Bölgesi olarak başlayan üretim yolculuğumuz, 1997 yılından bugüne serbest bölge olarak devam ediyor. 2011 yılından bugüne ise İzmir Serbest Bölgesi olarak faaliyet gösteriyoruz. İzmir ve Ege Bölgesi’nin en önemli üretim ve ihracat merkezleri arasında yer alan İZBAŞ, 2024 yılını 930 milyon dolar ticaret hacmi ve 363 milyon dolar ihracat ile tamamladı. Ülkemizin ihracat pazarlarında yaşanan daralma ve yavaşlamanın yanı sıra, ülkemiz ekonomisinin başta enflasyon olmak üzere yaşadığı kronik sorunlar; 2023 yılına göre ticaret hacmimize ve ihracatımıza nisbi bir gerileme olarak yansıdı.

Bu durumun, enflasyonun kontrol altına alınmasıyla yeniden artacağını düşünüyoruz. Ülkemizin ve Bölgemizin geleceğine olan inancımız tam. Bugün itibarıyla farklı sektörlerde faaliyet gösteren 207 yerli ve yabancı sermayeli şirkete ev sahipliği yapıyoruz. Yönetim Kurulu Başkanı olduğum ve Bölgemizin kurucu ve işletici şirketi olan İZBAŞ, tüm alt ve üst yapı yatırımlarıyla yatırımcılara ve çalışanlarına kaliteli bir üretim ortamı sunuyor.

Doluluk oranımızın yüzde 90’ın üzerine çıkması ve yatırıma ayırabileceğimiz alanın giderek azalması nedeniyle 2024 yılında 153 bin metrakarelik komşu araziyi satın aldık. Yatırımlara tahsis edeceğimiz alanı yüzde 10 seviyesinde büyütecek bu alanın alt ve üst yapı yatırımlarını tamamlayarak kısa sürede üretime açmayı hedefliyoruz.

Ayrıca bildiğiniz gibi an itibarıyla Avrupa’nın en büyük rüzgar türbin kanadı fabrikasına ev sahipliği yapıyoruz. Gelecek vizyonumuzun adımları arasında, yenilenebilir enerji ekipmanlarının üretiminde bir kümeleme merkezi olmak da bulunuyor.

İzmir Serbest Bölgesi’nin küresel pazarlara erişim kolaylığı için yapılan çalışmalar hakkında bilgi verir misiniz?

İZBAŞ bu konuda sadece İzmir’in değil, ülkemizin de en iyi lojistik olanaklara sahip üretim merkezleri arasında yer alıyor. İzmir kent merkezine sadece 45 dakika mesafede yer almamız, nitelikli işgücü için de tercih sebebi oluyor.

Aliağa Nemrut limanlarına ve İzmir Alsancak limanına 30 ilâ 40 kilometrelik mesafede konumlanıyoruz. İzmir Çevreyolu’na 16 kilometre uzaklıkta bulunuyoruz. Kuzey Ege Otoyolu’na ve Biçerova  demiryolu lojistik merkezine de entegre konumdayız. Bu mukayeseli üstünlüklerimiz sayesinde yatırımcı firmalarımız, hedef pazarlarına en kısa ve en az maliyetli lojistik oprerasyonları yönetebiliyor.

Bir firmanın İZBAŞ’ta yer alması için nelere dikkat ediyorsunuz? İZBAŞ’ın firmalara sağladığı avantajlar nelerdir?

Az önce de ifade ettiğim gibi, yatırıma tahsis edilecek sınırlı ölçekte sahamız kaldığı için yaptığımız görüşmelerde yatırımların gerek ülkemize gerekse Türkiye ekonomisine yüksek ölçekte katma değer yaratacak yatırımlar olmasına dikkat etmekteyiz.

Türkiye’deki 19 serbest bölge içerisinde sadece üç Bölgede bulunan tapulu bina ve arsa temini avantajımız da yatırımcılar açısından tercih edilme sebeplerimizin başında geliyor.

Ayrıca bildiğiniz gibi serbest bölgeler, ihracata odaklı şirketlerin üretim ve ticaret yaptıkları, üçüncü ülke statüsünde olan üretim yerleridir. Bulundukları ülkenin siyasi sınırları içinde yer alan serbest bölgeler dış ticaret, vergi ve gümrük mevzuatı açısından gümrük hattı dışında sayılırlar.

Özellikle ihracata yönelik üretim yapan, yüksek sayıda personel istihdam eden ve yüksek muhtasar ödemesi yapan, sürekli ve yüksek miktarda Kurumlar Vergisi ödeyen, üretiminde ithal girdi kullanan ve ihracat geliri olan firmalarımız için son derece avantajlı imkânlar sunuyoruz.

Üretim yapan firmalarımız Kurumlar ve Gelir Vergisi, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Gümrük Vergisi, Damga Vergisi, Kira Stopajı, KKDF gibi giderleri sıfır noktasına çekebilmektedirler.

Üretimlerinin yüzde 85 ve üzerindeki payı ihracat olan firmalarımız ise çalışanlarının Gelir Vergisini ödememektedirler.

İzmir Serbest Bölgesi’ndeki çevreci uygulama örnekleri hakkında bilgi verir misiniz? 

İzmir bildiğiniz gibi yenilenebilir ve temiz enerji sektöründe sadece ülkemizin değil dünyanın da en yüksek seviyede kümelenme başarısını gerçekleştirmiş bir şehir. Biz de bu kümelenmenin en önemli üretim merkezlerinden biriyiz. Bölgemizde farklı yenilenebilir enerji türlerine ekipman üretimi yapan şirketlerimiz bulunuyor. İZBAŞ bu kapsamda “Yeşil Serbest Bölge” olma vizyonu doğrultusunda faaliyetlerini sürdürüyor.

Bu kapsamda ülkemizdeki 19 serbest bölge içerisinde ilk ve tek olma özelliği taşıyan Solar Çamur Kurutma Tesisi’ne sahibiz. Bu tesisimiz, arıtma tesisimizden çıkan atık çamurun bertaraf edilmesinde en düşük maliyetli proseslerden biri olarak tercih ediliyor. Tesiste güneş enerjisi ile çamurdaki su oranı düşürülürken, toplam hacim ve atık miktarında yarı yarıya azalma sağladık.

Ayrıca tüm depolarımızın çatılarına Güneş Enerjisi Santrali (GES) kurduk. Toplam 6 bin metrekare alanda kurulan 650 kW kurulu gücündeki santralimizde 1740 adet panel kullandık. İZBAŞ’ın öz tüketiminin önemli bir bölümünü bu santralden karşılıyoruz ve karbon ayak izimizin azaltılmasına da önemli katkı sağlamaktayız.

Ülkemizdeki Serbest Bölgeler mevzuatında 2025 yılı itibarıyla şirketleri yakından ilgilendiren bir vergi uygulaması başladı. Bu konudaki düşüncelerinizi alabilir miyiz?

Bildiğiniz gibi, ülkemizde faaliyet gösteren 19 serbest bölgede konuşlu 2 binin üzerindeki şirketi yakından ilgilendiren ve 1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren yasa değişikliği ile serbest bölgelerden yurt içine yapılan satışlardan elde edilen kazançlar, binde 9’luk fon ödemesine ek olarak vergilendirilmeye de başlandı.

1 Ocak 2025’e kadar olan uygulamada serbest bölge firmalarımız yurt içi satışlarının fatura bedeli üzerinden binde 9 oranına karşılık gelen fonu Ticaret Bakanlığı’mız aracılığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’mıza ödemekteydiler. Bu oran da kâr rakamları üzerinden yaklaşık olarak %12'lik bir tutara karşılık gelmektedir.

Neticede ödenen miktar firmalarımızın kasasından çıkmakta ve devletin kasasına girmektedir. Yapılan ödemenin fon ya da vergi adıyla adlandırılmasının bir önemi yok. 1 Ocak tarihinden itibaren ise fon ödemesine ek olarak firmalarımızın sırtına vergi yükü de eklendi.

Çifte vergilendirme anlamı da taşıyan ve serbest bölgelerde üretim faaliyeti yapan firmaları cezalandırmak anlamına gelen düzenlemenin, mevcut ve planlama aşamasındaki yatırımcılarda tedirginlik yarattığını belirtmemiz gerekir.

Serbest Bölgelerin kurucu ve işletici şirketleri tarafından Ticaret Bakanlığı bürokrasisi ile paylaşılan “Yasa değişikliğinin 2025 yılı ve sonrasında ruhsatlandırılan firmaları kapsaması ve müktesep (kazanılmış) haklara zarar gelmemesi” önerimiz de maalesef kabul görmedi. Bu düzenleme firmaların mali yükünü artırması bir yana, önceki uygulamaya göre yatırım yapan firmalar için kanunların geriye doğru uygulanması anlamına geliyor.

Ülkemizdeki serbest bölgelerin 2024 yılı verilerinde işlem hacimlerinde bir gerileme görmekteyiz. 2024 sonuçlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

2024 yılında serbest bölgelerden yapılan toplam ihracat 12 milyar dolar olurken, ithalat 2023 yılına göre %14,8 oranında düşüş göstererek 7,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracatta bir önceki yıla göre yaşanan 700 milyon dolarlık gerileme bizler için şaşırtıcı olmadı. Gerek ülkemiz ekonomisinde gerekse ihracat pazarlarındaki yaşanan sorunlar bu sonuçta temel etken.

Ancak hepsinden önemlisi, Türkiye’de döviz kurlarındaki artışla enflasyon arasındaki makasın giderek açılması, yaşadığımız sorunların kök sebebini oluşturuyor.  Şöyle düşünün: 2024 yılında döviz kurları, yani ihracat gelirleriniz %18 artmış. Buna karşılık başta enerji ve işgücü olmak üzere sabit ve işletme giderleriniz açıklanan resmi enflasyon olan %44’ün çok üstünde gerçekleşmiş. Aradaki fark, şirketlerimizin kârlılık oranlarından karşılanırken, ticari kredilere erişimin çok kısıtlı olması ile nakit akışlarında büyük hasar yaratıyor. Bence asıl sorun da bu. Zira bir işletme en büyük zararı kâr etmemekle birlikte nakit akışındaki dengesizlikten görür.